Miasto do 1946 roku nosiło nazwę Rastenburg. Położone jest ono nad rzeką Guber na terenie dawnej ziemi Bartów, jednego z plemion pruskich. Podboju tych ziem w pierwszej połowie XIV wieku dokonał Zakon Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (popularnie zwany Zakonem Krzyżackim).

W roku 1329 zakonnicy zbudowali warowny gródek z drewniano-ziemnym zamkiem. Zamek i osada były nękane przez najazdy Litwinów, którzy dwukrotnie w latach 1345 i 1347 zniszczyli osadę. Dopiero po tych wydarzeniach, w trzy lata później Zakon Krzyżacki przystąpił do budowy murowanej warowni obronnej i otoczenia całej osady murem obronnym. Budowę murowanego zamku zakończono przed 1370 rokiem.

W 1357 roku, w uroczystość św. Marcina – 11 listopada, Jan Schindekopf, komtur Bałgii nadał osadzie przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Osada zwana Rastenburg stała się miastem.

Prawdopodobnie około 1359 roku na wzniesieniu włączonym w system fortyfikacji miejskich, nieopodal zamku przystąpiono do budowy gotyckiego kościoła obronnego. Budowę świątyni ukończono w 1407 roku. Jednak w latach późniejszych bryła kościoła zmieniała swój wygląd poprzez rozbudowywanie jej. Ostateczny kształt bryły pochodzi z roku 1515.

Około 1370 roku na rynku ufortyfikowanego miasta zajmującego powierzchnię ok. 4,5ha zbudowany został ratusz gotycki, który został rozebrany w latach 1781-1783. W 1378 roku przyznano miastu prawa sądownicze. Miasto rozwijało się i szybko jego rozbudowa wyszła poza mury obronne. Na południe od zamku rozwijało się osiedle zwane Freiheit (Wola). Poza murami północno-zachodniej części miasta rozwijało się drugie przedmieście Bauernvorstadt (Chłopskie). Pierwsza połowa XV wieku stanowiła korzystny okres rozwoju miasta. W tym czasie, w roku 1440 Rastenburg przystąpił, podobnie jak wiele innych miast państwa zakonnego, do Związku Pruskiego w proteście przeciwko wzrastającemu uciskowi szczególnie ekonomicznemu.

W 1480 roku została zbudowana kaplica cmentarna przy kościele św. Jerzego, która w późniejszym okresie była kilkakrotnie rozbudowywana. Po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego kaplica stała się świątynią p.w. św. Jana dla wiernych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego posługujących się językiem polskim gdyż w kościele św. Jerzego odbywały się nabożeństwa w języku niemieckim.

Okres XVI-XVII wieku był kolejnym okresem bujnego rozwoju miasta. W latach 1863-1864 wzniesiony został w stylu neogotyku angielskiego budynek Loży Masońskiej. Budowla ta postawiona została w miejscu dawnej fosy średniowiecznego miasta Rastenburga Uroczyste oddanie obiektu do użytku miało miejsce w dniu 24 września 1864 roku. Loża nosiła nazwę „Trzech Bram Świątyni na Wschodzie Rastenburga” i podlegała organizacyjnie Wielkiej Narodowej Matce Loży „Trzech Ziemskich Globów”. W roku 1935 Loża na mocy decyzji władz III Rzeszy przestała istnieć. Budynek przeznaczony został pod muzeum „Heimatmuseum”.

Za budynkiem Loży, na terenie dawnych magazynów solnych, zbożowych, żywnościowych stanowiących swoistą dzielnicę magazynową, w latach 1894-1895 zbudowano w stylu neogotyckim gmach starostwa. Przed tym budynkiem urzędowym stał pomnik poświęcony mieszkańcom „Kreis Rastenburg”, którzy polegli w wojnie prusko-austryjackiej(1866r.) i francusko-pruskiej (187-1871 r.). Uroczystość odsłonięcia pomnika miała miejsce w dniu 22 marca 1897 roku. Pomnik w roku 1945 został zniszczony.

W latach 1885-1886 na terenie dawnego Chłopskiego Przedmieścia wybudowany został w stylu neogotyckim nowy Ratusz. Nieopodal budynku ratusza w latach 1895-1896 zbudowany został również w stylu neogotyckim katolicki kościół św. Katarzyny Panny i Męczenniczki. Kościół ten zbudowany został na miejscu wybudowanego w XIV wieku (poza murami miasta) kościoła św. Katarzyny dla zmuszonych do przyjęcia wiary chrześcijańskiej Bartów (rdzennych mieszkańców tych terenów należących do plemion pruskich) oraz biedniejszych osadników sprowadzanych z Warmii. Kościół ten w połowie XVIII wieku przestał pełnić funkcje sakralne a na początku XIX wieku uległ zniszczeniu.

Przełom XIX i XX wieku wiąże się z doprowadzeniem do miasta linii kolejowej i budowy dużego kompleksu obiektów koszarowych. Są to czynniki, które mają znaczący wpływ na kolejny dobry okres dla rozwoju Rastenburga. W latach 1897-1898 w zachodniej części miasta wybudowano kompleks koszarowy, w którym stacjonował od 1 października 1898 roku „3 Wschodniopruski Pułk Piechoty Królewskiej im. Fryderyka Wielkiego Nr 4” (najstarszy pułk armii pruskiej – powstał 23 marca 1626 roku). W latach 1935-1937 kompleks koszarowy został rozbudowany i stacjonowała w nim jednostka „2 Mazurskiego Pułku Piechoty Nr 147 im. Marszałka von Hindenburga”.

W roku 1945 po zakończeniu II wojny światowej, w wyniku rozstrzygnięć trzech wielkich mocarstw, część Prus Wschodnich, w tym miasto Rastenburg , przyłączone zostało do Polski jako integralna część terytorium naszego Państwa. W dniu 18 maja 1945 roku została przejęta władza administracyjna miasta i powiatu od Rosjan.

W 1946 roku miasto zmieniło nazwę na Kętrzyn. W tym też roku kościół św. Jerzego przekazany został katolikom, przy którym w 1954 roku utworzona została Rzymsko-Katolicka Parafia p.w. św. Jerzego. Koszary wojskowe w 1949 roku przejęte zostały przez „7 Brygadę Ochrony Pogranicza i do chwili obecnej w części nich stacjonują jednostki Straży Granicznej. W roku 1955 w budynku dawnej Loży Masońskiej utworzony został Powiatowy Dom Kultury. Obecnie jest w nim Centrum Kultury Polsko-Niemieckiej.

W latach 1958 -1962 nastąpiła odbudowa części Starego Miasta, które zostało najdotkliwiej zniszczone w wyniku działań wojennych w 1945 roku i późniejszym okresie stacjonowania w mieście wojsk sowieckich. Na miejscu zburzonych budynków postawione zostały nowe bez zachowania dawnego układu urbanistycznego. Zniszczony Zamek odbudowany został dopiero w okresie 1962-1967. Po odbudowaniu Zamek stał się siedzibą instytucji kulturalnych miasta.